مدفوع سالم نوزاد در جدول مدفوع بریستول (Bristol Stool Chart) در دسته سوم، چهارم و پنجم قرار می‌گیرد. دسته اول و دوم یبوست و دسته ششم و هفتم اسهال به‌شمار می‌روند. برای مشخص کردن اینکه مدفوع نوزاد شما در کدام دسته قرار می‌گیرد، راهنمای تصویری مدفوع نوزاد را در ادامه ببینید.
جدول مدفوع بریستول
👶 دسته اول: توده‌های سفت جدا از هم که مثل قلوه سنگ یا تیله هستند.
👶 دسته دوم: مثل سوسیس است اما تکه‌های سفت در آن وجود دارد که هم چسبیده‌اند.
👶 دسته سوم: مثل سوسیس است و روی سطح آن ترک خورده است.
👶 دسته چهارم: به شکل سوسیس، نرم و یکدست است.
👶 دسته پنجم: تکه‌های نرم که شکل آنها کاملاً مشخص است.
👶 دسته ششم: مدفوع شل و نرم است و تکه‌های مدفوع با حجم زیاد مایعات در آن دیده می‌شود.
👶 دسته هفتم: کاملاً مایع، آبکی و بدون هیچ تکه جامدی است.
تعداد دفعات مدفوع
دفع سالم نقش مهمی در سلامت کودک شما دارد. به همین دلیل حتماً باید داخل کاسه توالت را نگاه کرده و محتوای آن را بررسی کرده یا حداقل در مورد آن با کودکان خود صحبت کنید. تعداد مناسب دفع روزانه، یک یا دوبار در روز است. روده‌ها باید به طور کامل تخلیه شوند. مدفوع باید نرم و دفع آن راحت، بدون درد و زور زدن یا دفع ناخواسته مدفوع باشد.
یک برنامه روزانه برای مدفوع کردن تعیین کنید و هر روز یک زمان ثابت را برای رفتن به دستشویی مشخص کنید. زمانی به دستشویی بروید که روده بیشترین فعالیت را دارد (اول صبح پس از بیدار شدن و پس از صرف غذا) و البته هر زمان که احساس نیاز می‌کنید. مدفوع خود را نگه ندارید و به پیام بدن خود گوش دهید. راحت باشید، زور نزنید و به عضلات خود فشار نیاورید و حتماً کف پاهای خود را صاف روی زمین یا روی یک چهارپایه کوچک قرار دهید. نوشیدن آب و مایعات کافی (یک لیوان آب گرم می تواند به رفع یبوست کمک کند)، فعالیت بدنی، مصرف روزانه غذاهای با فیبر بالا همگی می‌توانند به دفع سالم کمک کنند.
علل یبوست در کودکان
عوامل مختلفی باعث یبوست می‌شوند. به عنوان مثال برخی از افراد نمی‌توانند از دستشویی‌های عمومی استفاده کنند؛ به هم ریختن نظم روزانه یا منطقه زمانی مانند زمان تعطیلات، برخی مشکلات جسمی، مصرف نکردن مقدار کافی فیبر و آب و ورزش نکردن هم دفع را با مشکل مواجه می‌کنند.
یبوست می‌تواند به مشکلاتی مانند دل درد و نفخ، بواسیر و شقاق، دشواری در عمل دفع، عفونت روده و مجاری ادرار و مشکلات مثانه منجر شود.
اگر دفع به طور نامنظم و با سختی انجام شود، باید با به پزشک مراجعه کنید. اگر مدفوع کودکتان غیرعادی است، عدم کنترل مدفوع دارد، در هنگام دفع درد دارد، در مدفوع خون مشاهده کردید یا دفع نامنظم دارد حتماً به پزشک مراجعه کنید.
کودکان برای داشتن دفع سالم و منظم در روز، باید کارهای زیر را انجام دهند:
- نوشیدن یک تا یک و نیم لیتر مایعات در روز
- مصرف روزانه 20 تا 25 گرم فیبر
- صرف پنج دقیقه در دستشویی یک تا دو مرتبه در روز
- گذاشتن پاها روی زمین یا چهارپایه و جلوگیری از آویزان بودن پاها
- مصرف دارو تنها در شرایطی که پزشک تجویز کرده باشد
- داشتن تغذیه منظم و حذف نکردن هیچ‌کدام از وعده‌های غذایی. داشتن رژیم غذایی سالم و سرشار از میوه‌های تازه، سبزیجات خام، غلات سبوس دار، حبوبات و دیگر غذاهای فیبردار
سؤال همیشگی مادران بعد از گران شدن پوشک های خارجی:
رنگ مدفوع کودکان نشانه چیست؟
مدفوع رنگ‌های (و بو و بافت) مختلفی دارد. رنگ مدفوع می‌تواند تمامی طیف‌های قهوه‌ای، سبز و زرد را شامل شود. این رنگها به طور کلی نرمال هستند و طیف‌های مختلف این رنگها نمی‌توانند دلیل بر وجود مشکل باشند. رنگ مدفوع در برخی موارد می‌تواند نشانه مشکلاتی در لوله گوارش یا کبد باشد.
رنگ مدفوع عادی
رنگ مدفوع نوزادی که از شیر مادر تغذیه می‌کند خردلی و بافت آن دانه‌دانه است به این دلیل که مواد مغذی موجود در شیر مادر به خوبی جذب بدن نوزاد می‌شوند.
علت رنگ زرد مدفوع نوزاد
نوزادانی که شیر خشک مصرف می‌کنند و نوزادانی که خوردن غذای کمکی را شروع کرده‌اند، مدفوعی با رنگ زرد تیره، قهوه‌ای یا سبز دارند. هر طیفی از رنگ قهوه‌ای، سبز یا زرد، از بژ روشن گرفته تا سبز تیره، عادی است. در برخی موارد، غذایی که کودک خورده کامل هضم نمی‌شود و در نتیجه در مدفوع کودک تکه‌های کوچک غذا دیده می‌شود.
تمامی نوزادان چند روز پس از تولد مدفوع سیاه رنگ دارند. این مدفوع مامیزه یا مکونیوم (meconium) نام دارد و کاملاً عادی است. اگر دفع این مدفوع سیاه بیشتر از دو یا سه روز ادامه داشته باشد، به پزشک خود اطلاع دهید.
علت مدفوع سفید در کودکان
در موارد نادر، برخی نوزادان مدفوع به رنگ گچی خاکستری، سفید یا زرد کمرنگ دفع می‌کنند. ممکن است در روزها یا هفته‌های اول بعد از تولد که مدفوع رنگ تیره‌ای دارد، این مشکل زیاد مشهود نباشد. اما مدفوع سفیدرنگ نشانه یک گرفتگی خطرناک در کبد است که مانع از خروج صفرا از کبد می‌شود. صفرا یک مایع سبزرنگ است که در کیسه صفرا جمع می‌شود و به مدفوع رنگ زرد یا قهوه‌ای می‌دهد. اگر مدفوع نوزادتان سفید، گچی یا زرد کمرنگ است، باید سریع به پزشک متخصص کودکان مراجعه کنید. معمول‌ترین دلیل این نوع مدفوع در نوزادان یک بیماری به نام انسداد مجاری صفرا (biliary atresia) است. تشخیص زودهنگام در درمان این مشکل اهمیت بالایی دارد.
برخی از نوزادان نمی‌توانند شیر خشک تهیه شده از شیر گاو را هضم کنند. این شیرها می‌توانند باعث ناراحتی در رکتوم (rectum، بخش تحتانی لوله گوارش) شوند و باعث می‌شوند مقداری خون را در پوشک نوزاد مشاهده کنید. این مشکل اورژانسی نیست اما باید با پزشک نوزادتان مشورت کنید تا شیر خشکی به شما معرفی کند که نوزادتان بتواند آن را بهتر تحمل کند.
یک مشکل دیگر که البته زیاد شایع نیست وجود مقادیر زیاد خون در مدفوع است. گاهی مواقع، مدفوع خونی می‌تواند ناشی از عفونت باشد. در این حالت، نوزاد نشانه‌هایی مانند تهوع، استفراغ، تب یا تغییر رفتار را بروز می‌دهد. از عوامل دیگر خونریزی می‌توان به حساسیت، ناهنجاری رگهای خونی و کنده شدن پولیپ‌ها اشاره کرد. والدین نمی‌توانند تشخیص دهند که خونریزی تا چه حد جدی است بنابراین به محض مشاهده خون در مدفوع کودک، به پزشک مراجعه کنید.
مدفوع نوزادان در چند روز اول پس از تولد سیاه و قیرمانند است. اما پس از هضم و دفع شیر مادر یا شیر خشک ، دیگر نباید اثری از مدفوع سیاه ببینید. البته برخی غذاها، داروها یا مکمل‌های آهن هم می‌توانند باعث سیاه شدن رنگ مدفوع شوند. اما مشاهده مدفوع سیاه‌رنگ پس از اینکه مدفوع نوزاد به رنگ سبز یا قهوه‌ای در آمده است، می‌تواند نشانه خونریزی گوارشی جدی باشد و باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
