برخی باورهای عامیانه مانند اثر موتزارت (باور به اینکه گوش دادن به موسیقی کلاسیک باعث تقویت هوش می‌شود) این باور را ایجاد کرده‌اند که نباید از تأثیر موسیقی بر هوش کودک خود غافل شوید.
این علاقه به رابطه بین استعداد موسیقی و هوش پدیده جدیدی نیست. اما برخلاف شایع بودن این باورها، هیچ مدرک قطعی وجود ندارد که ثابت کند برخی از انواع موسیقی می‌توانند هوش انسان را افزایش دهند.
تأثیر موسیقی بر یادگیری کودکان
ما می‌دانیم که یادگیری موسیقی بر یادگیری کودک در دیگر جنبه‌های زندگی اثر می‌گذارد. به طور کلی، جدای از خلاقیت، یادگیری موسیقی می‌تواند بر بهره هوشی کودکان و حتی مهارتهای حرکتی آنها اثر بگذارد. یادگیری موسیقی کارهایی مانند تفکر پیچیده یا به خاطر سپاری را بهبود می‌بخشد. همچنین یادگیری موسیقی می‌تواند یادگیری ریاضی را تسهیل کند. موسیقی کاربردهای زیادی در ریاضی دارد و می‌تواند یادگیری ریاضی را از یک سری اطلاعات بی‌فایده به یک نیاز در زندگی واقعی تبدیل کند.
اثرات موسیقی بر موفقیت درسی در کنفرانس جهانی یادگیری، آموزش و رهبری آموزشی در سال 2012 بررسی شد و محققان مطالعات خود را ارائه کردند. مدت‌های زیادی است که اعتقاد بر این است که موسیقی باعث تقویت مهارتهای شنیداری کودکان می‌شود و به کودکانی که در یادگیری مشکل دارند کمک می‌کند.
پرداختن فعالانه کودکان به موسیقی می‌تواند اثرات مثبت زیادی برای آنها به همراه داشته باشد مانند تقویت مهارتهای ادراکی، مهارتهای زبانی و خواندن و نوشتن، مهارتهای عددی، رشد ذهنی، توجه و تمرکز، رشد جسمی و سلامت.
تأثیر موسیقی بر خلاقیت کودکان
خلاقیت چیست؟ آیا خلاقیت موسیقایی قابل آموزش است؟ آیا تنها افراد باهوش خلاق هستند؟ یکی از مهمترین سؤالات در مورد استعداد این است که آیا استعداد ذاتی است یا قابل یادگیری؟ به عبارت دیگر، آیا ما با استعداد موسیقی متولد می‌شویم یا اینکه می‌توانیم توانایی‌های موسیقی و خلاقیت را با یادگیری تقویت کنیم؟ تحقیقات اخیر در مورد خلاقیت برخی از این پرسش‌ها را پاسخ داده‌اند.
طبق نتایج تحقیقات، افرادی که تفکر خلاق دارند نیازی به هوش بالا ندارند. دانشمندان عصب‌شناسی به این نتیجه رسیده‌اند که تفکر خلاق به فعالیت بالا در نواحی ارتباطی مغز نیاز دارد. این نواحی مسئول ایجاد ارتباطات جدید و اکتشافات هستند. هرچه یک فرد بتواند ارتباطات، خاطرات و مفاهیم بیشتری را در ذهن خود ایجاد کند، خلاقیت او بیشتر است (اندرسن، 2006).
تفکر واگرا و همگرا به سنجش میزان خلاقیت کمک می‌کنند. فردی که تفکر واگرا دارد می‌تواند برای یک پرسش، پاسخ‌های متفاوتی پیدا کند. اما فردی که تفکر همگرا دارد می‌تواند یک پاسخ درست برای یک مشکل پیدا کند. مثلاً می‌توان راه‌های زیادی برای نواختن یک آلت موسیقی پیدا کرد. مسلماً یک راه استاندارد برای نواختن یک ساز وجود دارد (تفکر همگرا) اما می‌توان با ضربه زدن، تکان دادن یا مضراب زدن سازهای موسیقی، صداهای مختلفی درآورد.
تفاوت نواختن موسیقی و گوش دادن به موسیقی
درست است که گوش دادن به موسیقی خیلی خوب است اما نواختن موسیقی چطور؟ تحقیقاتی که اثرات نواختن ساز موسیقی بر هوش را بررسی کرده‌اند به این می‌پردازند که یادگیری در یک زمینه چگونه می‌تواند منجر به بهبود در زمینه‌های دیگر شود. این ایده را «اثرات انتقالی» می‌نامند.
بر اساس این ایده، یادگیری ویولن یا درامز می‌تواند به کودکان کمک کند در دیکته یا علوم عملکرد بهتری داشته باشند. و به همین دلیل است که برخی از والدین فرزندان خود را تشویق می‌کنند تا نواختن موسیقی را یاد بگیرند. آنها عقیده دارند که یادگیری موسیقی می‌تواند به نحوی هوش آنها را تقویت کند.
برخی مطالعات نشان داده‌اند که آموزش موسیقی می‌تواند رشد مغز را شکل دهد و به رشد مهارتهای حرکتی کوچک و بهره هوشی منجر شود. یک تحقیق جدید نشان داده است که شواهد واقعی محدودی وجود دارند که وجود «اثرات انتقالی» را تأیید کنند. اما علیرغم این یافته‌ها، شواهد زیادی وجود دارند که نشان می‌دهند یادگیری موسیقی مزایای زیادی دارد. نتایج تحقیقات محققان در بررسی اثر موسیقی بر رشد «اجتماعی-عاطفی» شامل تجربیات، بیان و مدیریت احساسات و توانایی برقراری ارتباط مثبت و رضایت بخش با دیگران می‌شد.
تمامی کودکانی که در این مطالعه شرکت کردند در کلاسهای گروهی موسیقی عادی در مدرسه شرکت می‌کردند اما نیمی از آنها تصمیم گرفته بودند که در آن سال در کلاسهای خصوصی نوازندگی موسیقی هم شرکت کنند. نتایج نشان داد که کودکانی که کلاسهای موسیقی را زودتر شروع کرده بودند، آگاهی بیشتری نسبت به هدف و قدرت خود در رابطه با مهارتهای حرکتی داشتند. همچنین هوش سیال این کودکان هم بهبود یافته بود. هوش سیال به معنی توانایی حل مسائل جدید، استفاده از منطق در موقعیت‌های جدید و شناسایی الگوها است.
این نشان می‌دهد که یادگیری یک ساز باعث رشد حس فیزیکی نسبت به خودمان و نحوه استفاده از اشیا در جهان پیرامون و رشد نوعی خاص از هوش می‌شود که در حل مسأله به کار می‌رود.
آموزش تصویری بستن بند کفش برای کودکان
با اینکه یادگیری بستن بند کفش یک مهارت حرکتی ظریف و پر چالش برای کودکان است اما والدین می توانند با تمرین و صبوری نحوه آموزش بستن بند کفش را به کودکان خود را بر عهده گیرند. مواردی مانند کفش های چسبی می توانند آموزش کودکان را آسان تر کنند اما از سوی دیگر به آموزش های مقطعی دوران کودکی همچون یادگیری بستن بند کفش آسیب می زنند. بستن بند کفش نیازمند سطحی از هماهنگی بین عضلات کوچک و ظریف است که کودکان تا رسیدن به سن 5 تا 7 سالگی بدست نمی آورند.
ویژگی موسیقی موتزارت برای کودکان
در فرهنگ عامه، «اثر موتزارت» به این معناست که گوش دادن به موسیقی موتزارت می‌تواند هوش عمومی را تقویت کند.
در جامعه علمی، این اصطلاح به یک معنای خاص‌تر به کار می‌رود: گوش دادن به قطعات کوتاهی از موسیقی موتزارت باعث بهبود کوتاه مدت (ده تا پانزده دقیقه) استدلال بصری-فضایی می‌شود.
تأثیر موسیقی بر تربیت کودکان
نتایج نشان داد که از دید والدین و معلمان، کودکانی که در کلاسهای خصوصی موسیقی شرکت کرده بودند، نسبت به کودکانی که تنها در کلاسهای گروهی شرکت می‌کردند اضطراب کمتری داشتند.
این کودکان همچنین در مقایسه با کودکانی که تنها در کلاسهای گروهی شرکت کرده بودند مشکلات خود را کمتر درونی می‌کردند.
این یافته در تحقیق در مورد نوازنده‌های بزرگسال هم مشاهده شد. آنها بیان کردند که «ساختارهای اجتماعی» مرتبط با یادگیری موسیقی بیشترین تأثیر را بر زندگی آنها داشته‌اند.
بازی‌های موسیقی برای کودکان از تمامی سنین
کودکان از تمامی سنین احساسات خود را از طریق موسیقی بروز می‌دهند. حتی نوزادان هم در واکنش به موسیقی دستان خود را تکان می‌دهند، پیچ و تاب می‌خورند و بالا و پایین می‌پرند. بسیاری از کودکان سن پیش دبستانی، برای خود ترانه‌هایی می‌سازند و به صورت ناخودآگاه در هنگام بازی این ترانه‌ها را می‌خوانند. کودکان دبستانی یاد می‌گیرند که به صورت گروهی آواز بخوانند و احتمالاً نواختن یک ساز موسیقی را یاد می‌گیرند. کودکان بزرگتر با موسیقی خواننده‌ها و گروههای محبوب خود می‌رقصند و برای ایجاد دوستی و بیان احساسات خود از موسیقی استفاده می‌کنند. این فعالیت‌ها و بازی‌ها را با کودکان خود انجام دهید تا لذت یادگیری ناشی از موسیقی را تجربه کنید.
نوزادان و موسیقی
نوزادان بسیار قبل از اینکه بتوانند متن ترانه را درک کنند، ملودی آن را درک می‌کنند. موسیقی آرام در محیط می‌تواند به ویژه در زمان خواب به نوزادان آرامش دهد. موسیقی بلند می‌تواند با بالا بردن سطح صدای محیط باعث تحریک بیش از حد نوزاد شود. برای نوزادان خود ترانه‌های کوتاه و ساده بخوانید. یک یا دو مصراع هم در مورد حمام کردن، لباس پوشیدن یا غذا خوردن از خود بسازید و هنگام انجام دادن این فعالیت‌ها برای آنها بخوانید. برای نوزادان خود فعالیت‌های یادگیری موزیکال پیدا کنید.
